Basit Usulde Belge Düzeni
Basit usulde vergilendirme kapsamına alınan mükellefler ile bu usulde vergilendirilecek mükellefler, 1/1/1999 tarihinden itibaren Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura, perakende satış vesikaları ve diğer belgeleri düzenlemek ve kullanmak zorundadırlar.
Basit usulde vergilendirilen mükellefler faaliyetlerine ilişkin olarak, mal alışları ile giderleri için mutlaka belge alacak, hasılatları içinde belge düzenleyip vereceklerdir. Ancak, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin yeni düzenlemeye intibak edebilmeleri ve gerekli hazırlıkları ayabilmeleri için, 215 seri no'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 15 numaralı paragrafına göre, 01.01.1999 tarihinden 30.06.1999 tarihine kadar belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenleyebilecekleri belirtilmiş, bu süre her yıl sonunda çıkan tebliğler ile uzatılmıştır. Halen 31/12/2005 tarihi sonuna kadar mükellefler, belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenleyebilmektedir. Ancak, bu imkandan yararlanmak isteyen mükellefler müşterilerinin istemeleri halinde fatura veya perakende satış vesikası (dolmuş işletenler hariç) vermek zorundadırlar.
Basit usul, mükelleflere kolaylık sağlamak amacıyla getirilmiş bir yöntem olduğu için, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenler bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden ay başından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin hükümlere tabi olacaklardır.
Belgelerin temini
Basit usule tabi mükellefler kullanacakları belgeleri ve zarfları bağlı oldukları oda veya birliklerden temin edeceklerdir.
Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Bakanlığa verdiği yetkiye istinaden belgeler ile zarfların basımı, dağıtımı, izlenmesi ve kayıtlarının tutulması işlemlerinin ilgili mesleki teşekküllerce (Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu ve bağlı kuruluşları) yürütülmesi uygun görülmüştür. Mesleki teşekküller kimlere hangi belgeleri verdiklerini, hangi belgelerin kendilerine iade edildiğini mükellefler itibariyle zimmetli kayıtlarında göstereceklerdir.
İlgili mesleki teşekküller belgeleri teslim etmeden önce mükellefin adını, soyadını, varsa unvanını, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası ile iş adresini (motorlu taşıt işletenlerde taşıtın plakasını) belirten kaşenin basılmasını sağlayacaklardır.
Mükellef kayıtlarının tutulacağı bürolar
Mükellef kayıtları öncelikle mesleki yönden bağlı olunan odalar bünyesinde kurulacak bürolarda tutulacaktır. Mesleki yönden bağlı oldukları oda bünyesinde büro kurulmamış ise kayıtlar, iş yerlerinin bulunduğu yerdeki diğer meslek odalarında kurulmuş olan bürolarda tutulacaktır. İşyerlerinin bulunduğu yerde bulunan meslek odaları bünyesinde büro kurulmamış ise kayıtlar mükellefin bağlı olduğu odanın öngöreceği yerdeki büro tarafından tutulabilecektir.
Kayıtların tutulacağı bürolarda yetki almış yeterli sayıda meslek mensubunun çalıştırılması zorunludur. Vergilendirmede bütünlüğün bozulmaması yönünden bir büroda kayıtları tutulan mükelleflerin (işyerinin nakli hariç) o takvim yılının sonuna kadar tüm işlemleri aynı büro tarafından yerine getirilecektir.
Dileyen mükellefler, kayıtlarını kendileri tutabilecektir. Bu takdirde vergilendirmeyle ilgili ödevlerin tamamı kendileri tarafından yerine getirilecektir.
Basit usule tabi mükelleflerden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenlerin vergilendirilmesi
Yapılan denetimlerde, basit usulde vergilendirilen mükelleflerden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenler basit usulden yararlanamazlar. Mükellefler bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren işletme hesabı esasına göre defter tutmak suretiyle gerçek usulde vergilendirileceklerdir.
Belgeleri basım yetkisi
507 sayılı Kanunun 109 uncu maddesinin amir hükmü gereğince, teşkilatımızın ve mensuplarımızın kullandığı her türlü defter ve belgelerin basımı, dağıtımı ve basılı evrakın fiyatlarını belirleme yetkisi ile basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kullanacakları belge ve zarfların basım ve dağıtım yetkisi 215 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre münhasıran Konfederasyonumuza aittir. Esnaf ve sanatkarlarımız bu belgeleri bağlı oldukları odalardan temin edeceklerdir. Bu çerçevede basit usulde vergilendirme uygulaması ile ilgili olarak esnaflarımızca kullanılması gereken belgeleri yalnızca Konfederasyonumuz basabilecek, anlaşmalı matbaalar oda üyesi esnaf ve sanatkarlarımızın basit usul belgelerini basamayacaktır.
Ancak, 225 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ve 05/07/1999 tarih ve 99/98 sayılı genelgemizde açıklandığı üzere, 507 sayılı Kanun hükümleri uyarınca, esnaf niteliği taşımadıkları için meslek odalarına kaydı yapılamayan basit usule tabi traktör ve hususi taşıtlarla nakliyecilik yapan, biçer döver işleten, inşaat ustalığı yapan mükelleflerin, vergilendirmede kullanacakları belgelerini anlaşmalı matbaalara bastıracakları veya noterlere tasdik ettirecekleri gibi faaliyette bulundukları yerdeki herhangi bir esnaf odası veya birlikten de temin edecekleri öngörülmüştür.
Bu nedenlerle, basit usule tabi ve oda ve birliklerimize kayıtlı esnaf ve sanatkarların kullanacakları belge ve torba zarfların, Konfederasyonumuz dışındaki oda veya kişiler tarafından basılıp satılması olayı, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359.maddesinin (b/2) fıkrası hükmüne göre, sahte belge basımı suçuna girmektedir. Bu bakımdan bu belgeleri basanlar ve kullananlar hakkında olayın tesbitine bağlı olarak onsekiz aydan üç yıla kadar ağır hapis cezası söz konusu olabilecektir.
Bu hükümler karşısında, oda veya birliğe kayıtlı üye mükelleflerin kullanacakları belgeleri ve zarfları basanların tespiti halinde, yukarıda belirtilen yasa hükmü uyarınca, Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunularak, haklarında gerekli yasal işlem yapılması gerekmektedir.
Vergi İadesi Kanunu yönünden değerlendirme
Basit usulde vergilendirilen mükelleflerce düzenlenen fatura ve fatura yerine geçen belgeler, 2978 sayılı Vergi İadesi Hakkında Kanun uyarınca vergi iadesine konu harcama belgesi olarak kabul edilecektir